(Ostatnia zmiana: 22 lutego 2010)

Wskazania  do pracy  z  dzieckiem  niedosłyszącym w  przedszkolu

Uwzględniając trudności wynikające z obniżonej percepcji słuchowej należy :

• posadzić dziecko blisko nauczyciela,
• zwracać uwagę na to, by twarz nauczyciela była dobrze oświetlona,
• mowa mówiącego powinna być wyraźna, nieco powolniejsza, formułowana w krótkich, jasnych zdaniach,
• ułatwiać rozumienie mowy poprzez podsunięcie tematu, który jest przedmiotem rozmowy (drobne wskazówki dodatkowe, słowo kluczowe, które ma główne znaczenie w danej rozmowie).

W toku prowadzonych zajęć:

• sprawdzać rozumienie przekazywanych treści słownych, w razie potrzeby udzielać dodatkowych wyjaśnień i naprowadzeń (np. w formie graficznej),
• pytania i polecenia słowne formułować w sposób jasny, sprawdzać rozumienie przekazywanych treści słownych i w razie potrzeby udzielać dodatkowych wyjaśnień wykorzystując sytuacje, ilustracje, stosować także pytania pomocnicze, powtórzenia, schematy graficzne,
• zachęcać do wypowiadania się na określone tematy prostymi zdaniami zawierającymi podmiot i orzeczenie, w późniejszym czasie także bliższe określenia,
• tworzyć z dzieckiem „pamiętniki z ważnymi dla dziecka zdarzeniami” np. pobyt u babci, wyjazd do Mc Donalda itp. (proste ilustracje z opisem danej sytuacji),
• układać krótkie teksty słowne komentujące bezpośrednie wydarzenia z życia dziecka lub historyjki obrazkowe, aby mieć pewność, że dziecko rozumie czytany tekst,
• nie wymagać recytacji wierszy z zastosowaniem odpowiedniej intonacji, tempa i pauz,
• pozostawić dziecku większą ilość czasu na sformułowanie odpowiedzi lub wykonaniem zadania,
• łagodzić sytuacje stresowe,
• mobilizować zachętą i pochwałą do systematycznego pokonywania trudności, okazywać wobec grupy zadowolenie z nawet drobnych osiągnięć dziecka, wykorzystując możliwości intelektualne pomagać w pozytywnym zaistnieniu na terenie grupy.

Ściśle współpracować z rodzicami dziecka:

• udzielać wskazówek celem utrwalenia materiału dydaktycznego w domu,
• przekazywać pisemny zestaw słów ważny dla danego materiału programowego.

Kontynuować terapię surdologopedyczną.

Wskazania  do  pracy  z  dzieckiem  niedosłyszącym  w  szkole podstawowej  masowej  i   gimnazjum  masowym

Uczeń z dysfunkcją słuchu wymaga odmiennego traktowania w procesie dydaktyczno- wychowawczym. Dotyczy to zarówno doboru odpowiednich środków zaradczych, jak i dostosowania wymagań oraz sposobu oceniania do intelektualnych możliwości ucznia i jego ograniczeń percepcyjnych. W procesie nauczania należy więc uwzględniać obiektywne ograniczenia wynikające z dysfunkcji słuchu (wyraźne obniżenie funkcji opartych na tzw.inteligencji słownej) i traktować ucznia niedosłyszącego w sposób zindywidualizowany. W związku z tym:

1. Należy starać się o zapewnienie uczniowi optymalnych warunków do percepcji mowy:

• posadzić ucznia w pierwszej lub drugiej ławce (jeżeli to możliwe na wprost nauczyciela), najlepiej w rzędach bocznych, co umożliwi uczniowi łatwe odwracanie się do mówiącego kolegi i obserwację twarzy nauczyciela, gdyż dziecko w dużej mierze pomaga sobie w rozumieniu przez odczytywanie mowy z ust,
• prowadząc lekcję należy mówić w sposób naturalny, z wyraźną (ale nieprzesadną) artykulacją, spoglądając na ucznia,
• twarz mówiącego powinna być dobrze oświetlona, nauczyciel powinien unikać stawania przy oknie, bo wówczas jego twarz pozostaje  w cieniu, a światło pada uczniowi prosto w oczy,
• mówiąc lub czytając nie należy zasłaniać twarzy dłońmi lub książką oraz nie należy mówić będąc odwróconym do tablicy ( tyłem do klasy),
• chcąc zwrócić uwagę ucznia nauczyciel wywołuje go po imieniu, po czym upewnia się (przed zadaniem mu polecenia lub pytania), czy uczeń ma skupioną uwagę – gdyby nie zrozumiał on pytania lub nie uchwycił jego początku należy zadać je ponownie (niekiedy w prostszej formie), pytania lub polecenia należy formułować w krótkich, jasnych zdaniach (zwłaszcza w klasach programowo niższych),
• pozostawiać uczniowi większą ilość czasu na sformułowanie odpowiedzi,
• należy stale pamiętać, że o ile uczniowi z wadą słuchu trudno jest zrozumieć pojedyncze słowo, o tyle łatwiej jest mu zrozumieć całe zdanie, gdyż opiera się w dużej mierze na domyśle – mówmy zatem zdaniami, nie rzucajmy pojedynczych słów.

2. Nauczyciel ( przede wszystkim wychowawca) powinien dowiedzieć się od rodziców, w jakim stopniu uszkodzony jest słuch ucznia, z jakiej odległości rozumie on mowę za pomocą aparatu słuchowego (lub bez).

3. Należy ciągle pamiętać o tym, że aparat słuchowy nie czyni z ucznia osoby normalnie słyszącej.

4. Wychowawca klasy powinien wyjaśnić pozostałym uczniom, jakie konsekwencje wynikają z niedosłuchu, jakie to nastręcza trudności i bariery w porozumiewaniu się i jak należy je przezwyciężać. Uczeń z wadą słuchu powinien dobrze czuć się w klasie i być akceptowany przez kolegów.

5. Nauczyciel powinien mieć świadomość, że uczeń niedosłyszący może mieć problemy z robieniem notatek lub z dyktandami. Należy więc zachęcać go, aby ilekroć nie może czegoś usłyszeć lub zrozumieć, zgłaszał to nauczycielowi.

6. Należy sprawdzać, czy uczeń dobrze zanotował pracę domową i czy zrozumiał, co ma zrobić w domu.

7. W pierwszych latach nauki szkolnej wskazane jest, aby nauczyciel z wyprzedzeniem podawał rodzicom tematy zajęć, czytanki, wiersze, po to, aby w domu przygotowali dziecko. Będzie ono aktywniej uczestniczyło w późniejszych zajęciach lekcyjnych.

8. Realizując program nauczania należy dostosować go do potrzeb i możliwości percepcyjnych ucznia:

• pomijać te partie materiału programowego, które nie są niezbędne do opanowania podstawowej wiedzy z poszczególnych przedmiotów nauczania,
• dyktanda przeprowadzać indywidualnie – wskazane wolne i wyraźne dyktowanie na wprost,
• w zakresie obowiązujących lektur zrezygnować z czytania ich w całości (wyznacza jedynie ważniejsze fragmenty do opanowania),
• jeżeli to możliwe (zwłaszcza w klasach starszych) oceniać ucznia głównie na podstawie jego wypowiedzi ustnych (przede wszystkim chodzi o ocenianie wiedzy z przedmiotów humanistycznych), niekiedy wskazane byłoby zastąpienie niektórych sprawdzianów pisemnych sprawdzianami ustnymi,
• oceniając wypowiedzi ustne uwzględniać trudności w budowaniu złożonych tekstów słownych (nieprawidłowy szyk zdania, stosowanie równoważników, ubogie słownictwo i zasób pojęć),
• nie wymagać czytania i wygłaszania wierszy z zastosowaniem odpowiedniej intonacji, tempa, pauz,
• zrezygnować z ćwiczeń zmierzających do wzmożenia tempa czytania, zwrócić zaś szczególną uwagę na czytanie ze zrozumieniem,
• materiał gramatyczno-ortograficzny opracowywać przede wszystkim w formie ćwiczeń praktycznych bez egzekwowania znajomości reguł,
• oceniając prace pisemne liberalnie traktować błędy wynikające z wady słuchu (obniżone różnicowanie głosek szumiących, ciszących i syczących, głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, niskie różnicowanie samogłosek nosowych ę, ą od zespołów dźwiękowych em, on, om, trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami i dwuznakami, błędy interpunkcyjne, pomijanie znaków diakrytycznych, przestawianie liter w wyrazach, opuszczanie końcówek lub cząstek wyrazów, gubienie liter, przestawianie szyku dyktowanych wyrazów, trudności z zastosowaniem prawidłowych form stylistycznych i gramatycznych.

Poniższe błędy wynikające z niedosłuchu występujące w pracach pisemnych nie mogą dyskwalifikować tych prac i powodować obniżenia ocen. Prace te należy oceniać pod względem wartości merytorycznych. Oceniając dyktanda należy oceniać jedynie błędy typowo ortograficzne.

W ocenie ucznia z wadą słuchu należy brać pod uwagę przede wszystkim aktywność ucznia, wkład pracy, zainteresowanie przedmiotem, systematyczność, pilność (czyli jego stosunek do nauki) oraz uwzględniać obiektywne ograniczenia wynikające z niedosłuchu (czyli m.in. utrudnione zapamiętywanie i reprodukowanie materiału werbalnego). Zadaniem nauczyciela jest więc ocenić ogrom wysiłku, jaki uczeń musiał włożyć, by panować to, co było przewidziane programem nauczania.

Należy pamiętać, że uczeń z wadą słuchu może realizować program szkoły masowej tylko pod warunkiem ścisłej współpracy szkoły z rodzicami. Tylko skoordynowane działanie domu i szkoły może zapewnić niezbędne warunki umożliwiające uczniowi niedosłyszącemu realizację programu dydaktycznego szkoły masowej.

Informacje nt. niedosłuchu centralnego

Przyczyną niedosłuchu centralnego są uszkodzenia w obrębie pnia mózgu lub półkul mózgowych. Zaburzenia będące skutkiem tych uszkodzeń objawiają się trudnościami w opracowaniu i rozumieniu dźwięków dochodzących z otoczenia i noszących ważne dla nas informacje przy jednoczesnym prawidłowym ich odbiorze w obwodowych strukturach słyszenia.

Osoby z niedosłuchem centralnym odczuwają trudność w rozumieniu mowy, zwłaszcza w  warunkach akustycznie niekorzystnych (pomieszczenia z pogłosem, sytuacje, gdy kilka osób mówi jednocześnie), mają problem z rozumieniem poleceń złożonych, mają trudność w skupianiu uwagi słuchowej.

Duży procent dzieci z opóźnionym rozwojem mowy czy wadliwą artykulacją ma niedosłuch centralny.

Główną pomocą dzieciom z n.c. jest stworzenie optymalnych warunków słyszenia – likwidowanie zbędnego, zakłócającego hałasu w otoczeniu, wyciszenie pomieszczenia, zmniejszenie pogłosu.

Opracowała mgr Aleksandra Krupa – psycholog, surdopedagog

 682 Liczba odwiedzin,  1 Dzisiaj