(Ostatnia zmiana: 31 marca 2020)

Zwiększenie skuteczności uczenia się zależy od kilku podstawowych czynników:

• motywacji do nauki,
• pozytywnego nastawienia do procesu uczenia się,
• zainteresowania przedmiotem,
• uwagi,
• koncentracji,
• zrozumienia materiału,
• indywidualnego podejścia do sposobu uczenia się oraz rytmów psycho-fizycznych osoby,
• miejsca nauki,
• czasu pracy oraz odpoczynku,
• systematyczności,
• sposobów pracy, zapamiętywania oraz powtarzania materiału.

W niniejszym artykule chciałabym skupić się na ostatnim kryterium. Czy wiesz, że pamięć można usprawniać, ćwiczyć? Sposobów na lepsze zapamiętywanie i bardziej efektywną naukę jest wiele. Możesz wybrać te, które są dla Ciebie najskuteczniejsze i najprzyjemniejsze.
Techniki zapamiętywania, tzw.mnemotechniki opierają się na wyobraźni i skojarzeniach.

Polegają na tworzeniu umysłowych obrazów przedmiotów i idei, które są zapamiętywane przez mało wykorzystywaną na co dzień prawą półkulę mózgu. Są efektywne (według badań G.Bowera zwiększają skuteczność zapamiętania o średnio 7 razy!). Umożliwiają skuteczne kodowanie informacji. Są w miarę uniwersalne. Oszczędzają czas. Zmniejszają lęk. Są dobrą zabawą. Łatwe w opanowaniu.

Oto kilka z proponowanych sposobów zwiększenia skuteczności zapamiętywania i uczenia się:

1. Skojarzenia

W tej metodzie wszystko zależy od Twojej wyobraźni. Chodzi o to, by trudne do zapamiętania informacje podzielić na części i powiązać je z określonymi skojarzeniami.

Musisz na przykład zapamiętać nowy numer telefonu do koleżanki. Podziel go na części. Każdą grupę cyfr połącz w myśli z konkretnymi obiektami lub faktami, np.

2. Grupowanie

Możemy je podzielić na takie kategorie:

To bardzo prosta metoda, która polega na dzieleniu dużej porcji informacji na mniejsze grupy. Liczba grup zależy od ilości informacji do zapamiętania oraz kryteriów dzielenia tych informacji na kategorie.

Przykład: musimy zapamiętać listę zakupów.

• Nabiał: ser, masło, jogurt
• Warzywa: cebula, ogórek, pomidory
• Chemia: chusteczki higieniczne, żel pod prysznic, szampon
• Odzież: skarpetki
• Pieczywo: bułki

albo na grupy produktów, w zależności od sklepu, w którym musimy je kupić.

• Spożywczy przy domu: ser, masło, jogurt, bułki
• Warzywniak Pani Kasi: cebula, ogórek, pomidory
• Drogeria: chusteczki higieniczne, żel pod prysznic, szampon
• Sportowy: skarpetki

3. Mapa myśli

Mapa myśli to kreatywna technika robienia notatek, która polega na przedstawieniu informacji w sposób graficzny. Przypomina swą strukturą mapę, na której przedstawione są graficzne relacje pomiędzy zapisanymi na niej informacjami, w postaci słów-kluczy i mini obrazków. Ukazuje ona wszystkie zawarte w niej zagadnienia na jednej stronie. To jest jej podstawowy atut w stosunku do notatki tradycyjnej, w której informacje często giną lub trudno je wyłowić spośród bardzo dużej ilości słów. Brak niepotrzebnych treści ułatwia koncentrację i skupienie się wyłącznie na rzeczach istotnych.

• wyraźnie widać, co jest bardzo ważne, a co mniej istotne
• kluczowe informacje znajdują się w centrum, informacje dodatkowe są umieszczone dalej od środka
• można cały czas dopisywać dodatkowe informacje

Jak stworzyć mapę myśli

1. Weź dużą kartkę. Im większa, tym lepsza. Połóż ją poziomo na biurku lub podłodze.
2. Na środku kartki napisz temat główny notatki. Najlepiej, jeśli będzie mieć formę kolorowego obrazka. Jeśli wolisz pisać, użyj kolorowych flamastrów.
3. Od głównego tematu twórz odgałęzienia. Im dalej od tematu-centrum, tym cieńsze.
4. Pisz drukowanymi literami. Dzięki temu mapa będzie bardziej czytelna.
5. Ozdabiaj mapę rysunkami. Spraw, by przyciągała wzrok – to ułatwi zapamiętywanie.
6. Każde słowo powinno się znajdować na oddzielnej linii lub w otoczce.
7. Najważniejsze słowa powinny być wyraźnie zaznaczone.

4. Akronimy

Jeżeli do zapamiętania mamy zestaw słów, które nie są ze sobą powiązane , lecz stanowią zamkniętą grupę, jak np. planety układu słonecznego, bardzo skuteczną metodą są akronimy.

Możemy zamienić informacje, którą musimy zapamiętać, na inne słowo lub zdanie, które łatwiej nam przyswoić. Należy tylko zapamiętać to zdanie i zaufać swej pamięci.

• Z pierwszych liter nazw planet układamy zdanie złożone z dziewięciu słów, które zaczynają się na takie same litery.

Moja Wspaniała Zielona Maska Jest Super Udana Na Przebranie

Merkury Wenus Ziemia Mars Jowisz Saturn Uran Neptun Pluton

• Lecą Cegły, Dom Murują – pierwsze litery wyrazów w tym zdaniu reprezentują cyfry rzymskie: L – 50, C – 100, D – 500, M – 1000

• Możemy ułatwić sobie zapamiętanie kolejności nazw przypadków z języka polskiego.

Mój dziadek Czarek budował norę małej wiewiórce.

Mianownik (kto? co?)
Dopełniacz (kogo? czego?) nie ma
Celownik (komu? czemu?) się przyglądam
Biernik (kogo? co?) widzę
Narzędnik (z kim? z czym?) idę
Miejscownik (o kim? o czym?) mówię
Wołacz (o!)

• Czemu Patrzysz Żabko Zielona Na Głupiego Faraona- to zdanie pozwala nam zapamiętać kolory tęczy, czyli: Czerwony, Pomarańczowy, Żółty, Zielony, Niebieski, Granatowy, Fioletowy

5. Rymowanki, wierszyki.

Zapamiętaj zawsze tu
Pisz otwarte zwykłe „u”
W słowach: skuwka i zasuwka
Gdyż wyjątkiem są te słówka:
W cząstkach: -unka, -un i -unek
Opiekunka, zdun, pakunek
Pisz je także w cząstce -ulec
Więc budulec i hamulec
W ulu, dwu, gdzie u litera
Wyraz kończy lub otwiera
Wreszcie – niech nikt nie kreskuje
W czasowniku cząstki -uje.

Taka forma mnemotechnik pozwala przede wszystkim dzieciom i młodszym uczniom na łatwiejsze zapamiętanie informacji. Rymy posiadają własny rytm oraz swoista melodię, która szybciej zapada nam w pamięć. Oto przykładowy wierszyk ułatwiający zapamiętanie reguł pisowni „u”:

6. Łańcuchowa metoda skojarzeń

Jest to technika pamięciowa polegająca na tworzeniu historyjki zawierającej kluczowe dla danego zagadnienia informacje.

Opiera się ona na łączeniu w wyobraźni poszczególnych informacji za pomocą obrazków (itp.).

Obrazy te przechodząc jeden w drugi, tworzą swego rodzaju ogniwa, klatki filmowe widziane oczyma wyobraźni. Korzystając z tej techniki na co dzień można zapamiętywać ogromną ilość informacji.

Jeśli np. mamy zapamiętać jakiś ciąg elementów, w odpowiedniej kolejności, to właśnie ta metoda jest odpowiednia.

Załóżmy, że mamy zapamiętać następującą listę zakupów:

• mleko,
• kawa,
• ser,
• jabłka,
• chleb.

Należy w wyobraźni stworzyć łańcuch, łączący każdy następny element z poprzednim. Np. wchodzimy do sklepu, w którym ekspedientką jest duża, uśmiechnięta butelka mleka. Ona to w trakcie podawania nam kawy, strąciła wszystkie kostki sera z półki. Ser spadając na podłogę zmieniał się w dojrzałe, soczyste jabłka, które ruchem dłoni pozdrawiały stojący na półce i obserwujący z dużym zainteresowaniem całą zaistniałą sytuację, chleb.

Skojarzenia – wyobrażenia, wykorzystujące wszystkie zmysły (wzrok, słuch, węch, dotyk), jak również te, które są zabawne, przesadzone, niezwykłe, dziwne – są odpowiednie, bo zapadają na długo w pamięci, a o to właśnie chodzi. Wymaga to od nas wyższej koncentracji i głębszego użycia wyobraźni.

Należy pamiętać o tym, by prawidłowo zapamiętać pierwszy element łańcuszka, gdyż bez niego trudno byłoby odtworzyć całość. Skuteczne jest np. wyobrażenie sobie, że ten pierwszy element „wyrasta” z jakiegoś punktu znajdującego się przed nami.

7. Pałac pamięci (rzymski pokój, metoda loci)

Jest to metoda, w której elementy do zapamiętania kojarzymy w wyobraźni z miejscami (loci) w rzeczywistym lub wyimaginowanym otoczeniu. Pozwala ona zapamiętywać długie listy, całe wykłady czy przemówienia. Przydatna jest w sytuacjach, gdy ważna jest kolejność i porządek.

Zestaw elementów, które próbujemy zapamiętać, „umieszczamy” z pomocą wyobraźni w dowolnym budynku, pojedynczym pokoju (realnie istniejącym lub wykreowanym) lub na przykład na drodze pokonywanej z domu do pracy. Najlepiej, gdyby było to miejsce dobrze nam znane. Prościej mówiąc, elementy do zapamiętania kojarzymy z obiektami znajdującymi się w wybranym przez nas otoczeniu.

Spacer w myślach.

Próbując zapamiętać na przykład tę oto listę zakupów: chleb, mleko, baterie, proszek do prania i pasta do zębów; możesz wyobrazić sobie mieszkanie, w którym przemieszczasz się z salonu do korytarza. I tak: siedząc na bardzo wygodnej, czerwonej kanapie w salonie zajadasz się chrupiącą kanapką (chleb) z intensywnie pachnącym serem, po czym sięgasz po wysoką szklankę śnieżnobiałego, cieplutkiego mleka stojącą na niskim żółtym stoliku. Wstając i przechodząc do korytarza spoglądasz na ogromny zegar ścienny, który się zatrzymał, bo potrzebne są do niego nowe baterie. W korytarzu wkładając na siebie płaszcz zauważasz, że wymaga on prania w dobrym proszku do prania, gdyż jest umazany w pachnącej miętą paście do zębów.

Skojarzenia powinny być bardzo barwne, wręcz przerysowane, wyolbrzymione, mogą być żartobliwe, absurdalne. Tak powiązane w wyobraźni elementy z dobrze znanymi obiektami dużo łatwiej zapamiętać, a w razie potrzeby, „spacerując” po pałacu pamięci, szybciej je sobie przypomnieć.

8.System cyfrowo-literowy.

Najpowszechniej znanym obecnie systemem cyfrowo-liczbowym jest Fonetyczny Alfabet Cyfrowy (nazwany w skrócie FAC). System ten wygląda następująco:

1 – „T” i „D” (dla ułatwienia znaczenia, jedna kreska pionowa w dół)

2 – „N” (dwie kreski w dół)

3 – „M” (trzy kreski w dół, obrócone o 90o jest podobne do liczby 3)

4 – „R” (głoska „r” jest dominujaca w słowie czteRy)

5 – „L” (L to rzymska liczba 50)

6 – „ J” (pisana mała literka „j” jest podobna do cyfry 6)

jak K)

7 – „K”, i „G” (dwie złączone cyfry 7 mogą być częścią litery „K”; G brzmi podobnie

8 – „F” i „W” (pisana mała literka „f ” ma podobne pętle w pisaniu, jak cyfra 8)

9 – „P” i „B” (P przypomina lustrzane odbicie cyfry 9; B brzmi podobnie do P)

0 – „Z” i „S” (cyfra „0” w nazwie zaczyna się od litery Z) (Lorayne, 1998)

W FAC znaczenie mają tylko powyższe litery. Pozostałe głoski z alfabetu („H”, „Ł” i „C” oraz– „ń”, „ć”, „ż”, „ź”) oraz samogłoski nie mają żadnego znaczenia. Dodatkowo jak nazwa wskazuje, znaczenie mają głoski, a nie litery. Tak więc nie obejmuje on również polskich złożeń dwuliterowych, jak „ch”, „rz”, „sz” itd. Jeśli jakaś cyfra ma dwie przyporządkowane głoski, to wybieramy tylko jedną do danego przykładu.

Za pomocą tego systemu można sobie kodować pewne liczby, aby je łatwiej zapamiętać, np.:

pin do telefonu: 2347 – Na Morzu Rak.

zapamiętywania dat, np.: Bitwa pod Grunwaldem – 1410 – Tam Rycerstwo Dobiło Zakon;

Życzę wszystkim przyjemnej, satysfakcjonującej nauki 🙂

Bibliografia:

• Buzan T., 2003 B, Rusz głową. Wydawnictwo Ravi, Łódź 2003.
• Buzan T., Buzan B., 2003 A, Mapy Twoich Myśli. Pamięć na zawołanie. Wydawnictwo Ravi, Łódź
• Ćwicz swój umysł (Harrison James), Ożarów Mazowiecki 2018
• Jak uczyć się szybko i skutecznie” – Bożena Cioch i Ewa Misiura – Kolejko
• Brześciewicz Z., 1994, Superumysł. Jak uczyć się trzy razy szybciej. Agencja Wydawnicza Comes, Warszawa

Mapy myśli – czym są i dlaczego warto je tworzyć

https://takzdam.pl/warto-wiedziec/

http://www.mnemotechnika.com/rodzaje_mnemotechnik.html

https://fiszkoteka.pl/

Opracowała: Jolanta Jabłońska – psycholog

 2,673 Liczba odwiedzin,  1 Dzisiaj