| „Słowa są najpotężniejszą bronią, jaką się ludzkość posługuje” |
| R. Kipling |
Wskazówki logopedyczne dla rodziców dzieci w wieku 0-6
Prawidłowy rozwój mowy dziecka
Rozwój mowy trwa kilka lat i przebiega etapami:
- I okres – melodii (od urodzenia do 1 roku życia)
- II okres – wyrazu (między 1 a 2 rokiem życia)
- III okres – zdania (między 2 a 3 rokiem życia)
- IV okres – swoistej mowy dziecięcej (od 3 do 7 lat).
Każde dziecko ma indywidualne tempo rozwoju mowy. Niejednakowa jest też kolejność pojawiania się poszczególnych głosek. Należy pamiętać, że opóźnienie w ramach poszczególnych etapów rozwoju nie powinno przekraczać kilku miesięcy.
Normy rozwojowe:
- 2-3 miesiąc życia – głużenie (odruchowe dźwięki gardłowe, najczęściej przypominające k, g, eh).
- 6-7 miesiąc życia – gaworzenie (świadome powtarzanie dźwięków zasłyszanych od otoczenia, najczęściej są to sylaby).
- 7-9 miesiąc życia – pierwsze reakcje na wołanie po imieniu, proste polecenia i zakazy.
Koniec pierwszego roku życia – moment, w którym dziecko rozumie, że otaczający ludzie i przedmioty mają swoje nazwy; pierwsze wyrazy (zwykle mama, tata, baba).
- 13 – 18 miesiąc życia – opanowanie elementarnego zasobu słów (określających osoby i przedmioty z najbliższego otoczenia); wyrazy są wymawiane zwykle w formie pierwszej lub ostatniej sylaby (np. kot-ot); pierwsze łączenie dwóch wyrazów.
- około 2 roku życia – pierwsze proste zdania.
- około 2 i pół lat – używanie zaimka „Ja”
- około 3 roku życia – zdania dłuższe (złożone z 4-5 słów); dziecko używa wszystkie samogłoski a ze spółgłosek: p, pi, bi, m, mi, f, fi, w, wi, t, d, n, 1, li, ś, ź, ć, dź, ń, j, ł, k, ki, g, gi, eh, chi.
- w wieku 4 lat – umiejętność opowiadania bajki, zdarzenia, wymawianie s, z, c, dz.
- w wieku 5-6 lat – pojawienie się sz, ż, cz, dż, r.
Wymowa dziecka 6-letniego powinna być poprawna pod względem artykulacyjnym, a w wieku 7 lat również prawidłowa pod względem gramatycznym.
RODZICU!
Aby rozwój mowy u Twojego dziecka przebiegał prawidłowo:
- Mów wolno, wyraźnie, z zachowaniem odpowiedniej intonacji i modulacji głosu, właściwej mimiki i gestykulacji.
- Nie używaj tzw. „języka dziecięcego”.
- Od pierwszego dnia życia mów do dziecka jak najczęściej i wynagradzaj jego aktywność w zakresie „rozmowy” głosem, uśmiechem, przytuleniem, kontaktem wzrokowym itp.
- Dziecko musi poznać mechanizm mowy poruszając językiem, wargami… Bardzo ważne więc, by przyswoiło sobie takie umiejętności jako ssanie, lizanie, żucie i gryzienie oraz dmuchanie.
- Jak najczęściej śpiewaj dziecku, wprowadzaj zabawy z elementami śpiewu, gestu, ruchu i tańca.
- Baw się z dzieckiem w „szeptanki”, by zwiększyć zakres ekspresji mowy.
- Dbaj o stan zdrowia dziecka, szczególnie o górne drogi oddechowe i uszy, ponieważ często przyczynami wad wymowy są: niedosłuch, nieprawidłowa budowa narządów mowy (m.in. wady zgryzu, uzębienia, rozszczepy warg, podniebienia, skrócone wędzidełko języka), trudności w oddychaniu przez nos, przerost trzeciego migdałka.
- Prawidłowemu rozwojowi narządów mowy sprzyja karmienie piersią przez pierwszy rok życia, a butelką nie dłużej niż do 2 lat.
- Ucz wierszyków, rymowanek, wyliczanek i wspólnie z dzieckiem je recytuj.
- Opowiadaj i czytaj bajki (odpowiednie do wieku dziecka).
- Wprowadzając nowe słowa, wyjaśnij ich znaczenie.
- Świadomie zadecyduj, ile czasu i jakie programy w telewizji i z kaset video może oglądać dziecko. Staraj się oglądać je razem z dzieckiem, gdyż im mniejsze, tym mniej rozumie z tego co ogląda i wymaga tłumaczenia treści na bieżąco. Ze starszym należy podyskutować po emisji programu.
- Przedwcześnie nie ucz dziecka języka obcego.
- Zachęcaj do zabaw ruchowych, manipulacyjnych, konstrukcyjnych, malowania, rysowania, lepienia itp.
- Gdy dziecko mówi do Ciebie, odwróć się w jego stronę i słuchaj uważnie. Podtrzymuj jego opowiadanie przez stosowne pytania i odpowiedzi.
- Zawsze odpowiadaj na pytania.
- Angażuj dziecko w rozwiązywanie prostych problemów, zadając pytania, proponując różne rozwiązania, proś o wyrażanie swojej opinii.
- Ułatwiaj dziecku jak najczęstsze kontakty z innymi dziećmi, by zwiększyć jego umiejętności językowe i społeczne.
- Nie zmuszaj dziecka leworęcznego do posługiwania się ręką prawą w okresie kształtowania mowy, ponieważ zaburza to funkcjonowanie mechanizmu mowy i może prowadzić do jąkania.
- Nie poprawiaj błędów dziecka wprost. Powtórz to co powiedziało , ale prawidłowo.
- Nie wymagaj zbyt wczesnego wymawiania poszczególnych głosek, ponieważ dziecko zmuszane do artykulacji zbyt trudnych dla niego głosek, często zaczyna je zniekształcać i wymawiać nieprawidłowo.
- Nie zawstydzaj i nie karaj dziecka za nieprawidłową wymowę.
- Obserwuj, czy rozwój mowy dziecka przebiega prawidłowo. Jeśli odczuwasz niepokój, zasięgnij porady w poradni psychologiczno-pedagogicznej lub logopedycznej
Porady logopedyczne w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej:
- usługi są bezpłatne i dobrowolne,
- nie jest wymagane skierowanie od lekarza,
- konieczność zgłaszania się z dziećmi rodziców lub prawnych opiekunów,
- placówka oświatowa, obowiązuje rejonizacja,
- termin przyjęcia należy wcześniej uzgodnić telefonicznie lub osobiście w sekretariacie
1,420 Liczba odwiedzin, 2 Dzisiaj