Pójście sześciolatka do szkoły budzi wśród niektórych rodziców niepokoje i wątpliwości. Poniższy artykuł przybliży temat gotowości szkolnej oraz wiążące się z tym tematem zagadnienia.
Gotowość szkolna
Co należy do obowiązków przedszkola w zakresie określenia gotowości szkolnej ?
Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat zgodnie z art. 31 ust 1 ustawy o systemie oświaty z dnia 12 grudnia 2016r.
Do zadań nauczycieli przedszkola należy m.in. prowadzenie obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowanie tych obserwacji. Z początkiem roku szkolnego (październik, listopad) poprzedzającego możliwe rozpoczęcie przez dziecko nauki w klasie I szkoły podstawowej należy przeprowadzić analizę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna).
Jednym z celów takiej analizy jest zgromadzenie informacji, które mogą pomóc rodzicom w poznaniu stopnia gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole i ewentualnym wspomaganiu rozwoju dziecka w osiąganiu tej gotowości. Na podstawie dokumentacji prowadzonych obserwacji pedagogicznych, przedszkole wydaje rodzicom informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej. Informację wydaje się w terminie do końca kwietnia roku szkolnego, w którym dziecko ma obowiązek albo może rozpocząć naukę w szkole podstawowej.
Co należy do poradni psychologiczno-pedagogicznej w sprawie gotowości szkolnej ?
Na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które ma rozpocząć dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 6 lat. Dziecko 6 letnie przyjmuje Dyrektor szkoły jeżeli: korzystało ono z wychowania przedszkolnego w roku szkolnym poprzedzającym rok szkolny, w którym ma rozpocząć naukę w szkole podstawowej, albo posiada opinię o możliwości rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej, wydaną przez publiczna poradnię psychologiczno-pedagogiczną albo niepubliczną założoną zgodnie z art.168 oraz zatrudniającą pracowników publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznej. Poradnia psychologiczno-pedagogiczna wydaje ww. opinię na podstawie przeprowadzonej diagnozy dojrzałości szkolnej dziecka do podjęcia systematycznej nauki w szkole, obejmującej dojrzałość pod względem fizycznym, intelektualnym, społecznym i emocjonalnym.
Zgodnie z art. 36 ust. 4,5,6 ustawy o systemie oświaty, w przypadkach uzasadnionych ważnymi przyczynami rozpoczęcie spełniania obowiązku szkolnego przez dziecko nieposiadające orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego może być odroczone, nie dłużej jednak niż o jeden rok. Decyzję w sprawie odroczenia obowiązku szkolnego podejmuje dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, po zasięgnięciu opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, obowiązek szkolny tych dzieci może być odroczony do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 9 lat, zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy o systemie oświaty z 12 grudnia 2016r.. Dziecko które w wieku 7 lat nie rozpocznie spełniania obowiązku szkolnego, kontynuuje przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego. Zapewnienie warunków do kontynuowania przygotowania przedszkolnego, jest zadaniem własnym gminy.
Osiągnięcia dziecka na koniec wychowania przedszkolnego
I. Fizyczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole:
1) zgłasza potrzeby fizjologiczne, samodzielnie wykonuje podstawowe czynności higieniczne;
2) wykonuje czynności samoobsługowe: ubieranie się i rozbieranie, w tym czynności
precyzyjne, np. zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł;
3)spożywa posiłki z użyciem sztućców, nakrywa do stołu i sprząta po posiłku;
4) komunikuje potrzebę ruchu, odpoczynku itp.;
5) uczestniczy w zabawach ruchowych, w tym rytmicznych, muzycznych, naśladowczych, z przyborami lub bez nich; wykonuje różne formy ruchu: bieżne, skoczne, z czworakowaniem, rzutne;
6) inicjuje zabawy konstrukcyjne, majsterkuje, buduje, wykorzystując zabawki, materiały użytkowe, w tym materiał naturalny;
7) wykonuje czynności, takie jak: sprzątanie, pakowanie, trzymanie przedmiotów
jedną ręką i oburącz, małych przedmiotów z wykorzystaniem odpowiednio ukształtowanych chwytów dłoni, używa chwytu pisarskiego podczas rysowania, kreślenia i pierwszych prób pisania;
8) wykonuje podstawowe ćwiczenia kształtujące nawyk utrzymania prawidłowej postawy ciała;
9) wykazuje sprawność ciała i koordynację w stopniu pozwalającym na rozpoczęcie
systematycznej nauki czynności złożonych, takich jak czytanie i pisanie.
II. Emocjonalny obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole:
1) rozpoznaje i nazywa podstawowe emocje, próbuje radzić sobie z ich przeżywaniem;
2)szanuje emocje swoje i innych osób; Dziennik Ustaw – 5 – Poz. 3564
3)przeżywa emocje w sposób umożliwiający mu adaptację w nowym otoczeniu, np. w nowej grupie dzieci, nowej grupie starszych dzieci, a także w nowej grupie dzieci i osób dorosłych;
4) przedstawia swoje emocje i uczucia, używając charakterystycznych dla dziecka
form wyrazu;
5) rozstaje się z rodzicami bez lęku, ma świadomość, że rozstanie takie bywa dłuższe lub krótsze;
6) rozróżnia emocje i uczucia przyjemne i nieprzyjemne, ma świadomość, że odczuwają i przeżywają je wszyscy ludzie;
7) szuka wsparcia w sytuacjach trudnych dla niego emocjonalnie; wdraża swoje
własne strategie, wspierane przez osoby dorosłe lub rówieśników;
8) zauważa, że nie wszystkie przeżywane emocje i uczucia mogą być podstawą do podejmowania natychmiastowego działania, panuje nad nieprzyjemną emocją, np. podczas czekania na własną kolej w zabawie lub innej sytuacji;
9) wczuwa się w emocje i uczucia osób z najbliższego otoczenia;
10) dostrzega, że zwierzęta posiadają zdolność odczuwania, przejawia w stosunku do nich życzliwość i troskę;
11) dostrzega emocjonalną wartość otoczenia przyrodniczego jako źródła satysfakcji estetycznej.
III. Społeczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole:
1) przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych osób i przestrzegając tych wartości, nawiązuje relacje rówieśnicze;
2) odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do rodziny, narodu, grupy przedszkolnej, grupy chłopców, grupy dziewczynek oraz innych grup, np. grupy teatralnej, grupy sportowej;
3) posługuje się swoim imieniem, nazwiskiem, adresem;
4) używa zwrotów grzecznościowych podczas powitania, pożegnania, sytuacji wymagającej przeproszenia i przyjęcia konsekwencji
swojego zachowania;
5) ocenia swoje zachowanie w kontekście podjętych czynności i zadań oraz przyjętych norm grupowych; przyjmuje, respektuje i tworzy zasady zabawy w grupie, współdziała z dziećmi w zabawie, pracach użytecznych, podczas odpoczynku;
6) nazywa i rozpoznaje wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi, np. szacunek do dzieci i dorosłych, szacunek do ojczyzny, życzliwość okazywana dzieciom i dorosłym – obowiązkowość, przyjaźń, radość;
7) respektuje prawa i obowiązki swoje oraz innych osób, zwracając uwagę na ich indywidualne potrzeby;
8) obdarza uwagą inne dzieci i osoby dorosłe;
9) komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystując komunikaty werbalne i pozawerbalne; wyraża swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy. Dziennik Ustaw – 6 – Poz. 3565
IV. Poznawczy obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole:
1) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą komunikatów pozawerbalnych: tańca, intencjonalnego ruchu, gestów, impresji plastycznych, technicznych, teatralnych, mimicznych, konstrukcji i modeli z tworzyw i materiału naturalnego;
2) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą języka mówionego, posługuje się językiem polskim w mowie zrozumiałej dla dzieci i osób dorosłych, mówi płynnie, wyraźnie, rytmicznie, poprawnie wypowiada ciche i głośne dźwięki mowy, rozróżnia głoski na początku i końcu w wybranych prostych fonetycznie słowach;
3) odróżnia elementy świata fikcji od realnej rzeczywistości; byty rzeczywiste od medialnych, byty realistyczne od fikcyjnych;
4) rozpoznaje litery, którymi jest zainteresowane na skutek zabawy i spontanicznych odkryć, odczytuje krótkie wyrazy utworzone z poznanych liter w formie napisów drukowanych dotyczące treści znajdujących zastosowanie w codziennej aktywności;
5) odpowiada na pytania, opowiada o zdarzeniach z przedszkola, objaśnia kolejność zdarzeń w prostych historyjkach obrazkowych, układa historyjki obrazkowe, recytuje wierszyki, układa i rozwiązuje zagadki;
6) wykonuje własne eksperymenty językowe, nadaje znaczenie czynnościom, nazywa je, tworzy żarty językowe i sytuacyjne, uważnie słucha i nadaje znaczenie swym doświadczeniom;
7) eksperymentuje rytmem, głosem, dźwiękami i ruchem, rozwijając swoją wyobraźnię muzyczną; słucha, odtwarza i tworzy muzykę, śpiewa piosenki, porusza się przy muzyce i do muzyki, dostrzega zmiany charakteru muzyki, np. dynamiki, tempa i wysokości dźwięku oraz wyraża ją ruchem, reaguje na sygnały, muzykuje z użyciem instrumentów oraz innych źródeł dźwięku; śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe; chętnie uczestniczy w zbiorowym muzykowaniu; wyraża emocje i zjawiska pozamuzyczne różnymi środkami aktywności muzycznej; aktywnie słucha muzyki; wykonuje lub rozpoznaje melodie, piosenki i pieśni, np. ważne dla wszystkich dzieci w przedszkolu, np. hymn przedszkola, charakterystyczne dla uroczystości narodowych (hymn narodowy), potrzebne do organizacji uroczystości np. Dnia Babci i Dziadka, święta przedszkolaka (piosenki okazjonalne) i inne; w skupieniu słucha muzyki;
8) wykonuje własne eksperymenty graficzne farbą, kredką, ołówkiem, mazakiem itp., tworzy proste i złożone znaki, nadając im znaczenie, odkrywa w nich fragmenty wybranych liter, cyfr, kreśli wybrane litery i cyfry na gładkiej kartce papieru, wyjaśnia sposób powstania wykreślonych, narysowanych lub zapisanych kształtów, przetwarza obraz ruchowy na graficzny i odwrotnie, samodzielnie planuje ruch przed zapisaniem, np. znaku graficznego, litery i innych w przestrzeni sieci kwadratowej lub liniatury, określa kierunki i miejsca na kartce papieru;
9) czyta obrazy, wyodrębnia i nazywa ich elementy, nazywa symbole i znaki
znajdujące się w otoczeniu, wyjaśnia ich znaczenie;Dziennik Ustaw – 7 – Poz. 3566
10) wymienia nazwę swojego kraju i jego stolicy, rozpoznaje symbole narodowe
(godło, flaga, hymn), nazywa wybrane symbole związane z regionami Polski ukryte
w podaniach, przysłowiach, legendach, bajkach, np. o smoku wawelskim, orientuje
się, że Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej;
11) wyraża ekspresję twórczą podczas czynności konstrukcyjnych i zabawy,
zagospodarowuje przestrzeń, nadając znaczenie umieszczonym w niej przedmiotom, określa ich położenie, liczbę, kształt, wielkość, ciężar, porównuje przedmioty w swoim otoczeniu z uwagi na wybraną cechę;
12) klasyfikuje przedmioty według: wielkości, kształtu, koloru, przeznaczenia, układa
przedmioty w grupy, szeregi, rytmy, odtwarza układy przedmiotów i tworzy
własne, nadając im znaczenie, rozróżnia podstawowe figury geometryczne (koło,
kwadrat, trójkąt, prostokąt);
13) eksperymentuje, szacuje, przewiduje, dokonuje pomiaru długości przedmiotów,
wykorzystując np. dłoń, stopę, but;
14) określa kierunki i ustala położenie przedmiotów w stosunku do własnej osoby,
a także w stosunku do innych przedmiotów, rozróżnia stronę lewą i prawą;
15) przelicza elementy zbiorów w czasie zabawy, prac porządkowych, ćwiczeń
i wykonywania innych czynności, posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi, rozpoznaje cyfry oznaczające liczby od 0 do 10, eksperymentuje z tworzeniem kolejnych liczb, wykonuje dodawanie i odejmowanie w sytuacji użytkowej, liczy obiekty, odróżnia liczenie błędne od poprawnego;
16) posługuje się w zabawie i w trakcie wykonywania innych czynności pojęciami
dotyczącymi następstwa czasu np. wczoraj, dzisiaj, jutro, rano, wieczorem, w tym
nazwami pór roku, nazwami dni tygodnia i miesięcy;
17) rozpoznaje modele monet i banknotów o niskich nominałach, porządkuje je,
rozumie, do czego służą pieniądze w gospodarstwie domowym;
18) posługuje się pojęciami dotyczącymi zjawisk przyrodniczych, np. tęcza, deszcz,
burza, opadanie liści z drzew, sezonowa wędrówka ptaków, kwitnienie drzew,
zamarzanie wody, dotyczącymi życia zwierząt, roślin, ludzi w środowisku przyrodniczym, korzystania z dóbr przyrody, np. grzybów, owoców, ziół;
19) podejmuje samodzielną aktywność poznawczą np. oglądanie książek, zagospodarowywanie przestrzeni własnymi pomysłami konstrukcyjnymi,
korzystanie z nowoczesnej technologii itd.;
20) wskazuje zawody wykonywane przez rodziców i osoby z najbliższego otoczenia,
wyjaśnia, czym zajmuje się osoba wykonująca dany zawód;
21) rozumie bardzo proste polecenia w języku obcym nowożytnym i reaguje na nie;
uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych; używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie dla
danej zabawy lub innych podejmowanych czynności; powtarza rymowanki i proste
wierszyki, śpiewa piosenki w grupie; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami;
22) reaguje na proste polecenie w języku mniejszości na rodowej lub etnicznej, używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmowanych
Dziennik Ustaw – 8 – Poz. 3567czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki
, śpiewa piosenki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem; zna godło (symbol) swojej wspólnoty narodowej lub etnicznej;
23) reaguje na proste polecenie w języku regionalnym –kaszubskim, używa wyrazów
i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmowanych czynnościach:
powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem, zna godło (symbol) swojej wspólnoty regionalnej – kaszubski.
Przygotowanie dziecka do nauki w szkole – propozycje działań.
Propozycje działań wspierających rozwijanie gotowości szkolnej w poszczególnych obszarach to m.in.:
LICZENIE – gry i zabawy matematyczne rozwijają wiele umiejętności, warto otwierać dzieci na wszechobecność matematyki, zaczynając od tego, co im bliskie i znane:
- zabawy cyframi – układanie w liczby, dodawanie i odejmowanie na konkretach, palcach, w pamięci, wdrażanie do bardziej „skomplikowanych” operacji, jak dzielenie, np. cukierków urodzinowych,
- zagadki w trakcie oczekiwania na zwykłe, przedszkolne czynności, umożliwianie zadawania zagadek przez dzieci,
- porównywanie i przeliczanie np. zabawek, klocków,
- sprawdzanie reakcji na absurdy – myślenie, kształtowanie poczucia sensu.
PISANIE – każda aktywność zabawowa dotycząca małej i dużej motoryki jest wdrażaniem do pisania:
- zabawy paluszkowe,masażyki,
- wodzenie palcem w powietrzu,
- zajęcia plastyczne.
Doskonalenie sprawności palców i dłoni ma kluczowe znaczenie w przygotowaniu do nauki pisania. Zaleca się, aby kreślenie „znaków literopodobnych” lub odwzorowywanie szlaczków od lewej do prawej, z góry na dół miało „zabawowy” charakter oraz prowadziło do osiągnięcia jakiegoś z góry określonego celu – np. labiryntowa droga kotka do miski z mlekiem, wkomponowanie litery jako głównego bohatera pracy plastycznej.
CZYTANIE – przygotowanie do czytania to przede wszystkim dawanie przykładu poprzez posługiwanie się poprawną polszczyzną i czytanie dzieciom, warto wówczas rozwijać wyobraźnię, zatrzymując się na tekście i pytać:
- Jak myskicie, co stało się dalej?
- Zgadnijcie, co powiedziała bohaterka?
Warto bawić się literami i głoskami:
- wymyślać skojarzenia do kształtu liter drukowanych małych i wielkich,
- składać litery w sylaby i wyrazy,
- tworzyć rymy,
- udawać „robotową (lub papugową) mowę”.
Wymienione czynności rozwijają sylabizowanie, syntezę i analizę głoskową.
GOTOWOŚĆ SPOLECZNO – EMOCJONALNA
Bardzo ważnym elementem przygotowania do rozpoczęcia nauki w klasie I jest dojrzałość społeczno-emocjonalna. Poniżej kilka wskazówek, jak dbać o jej rozwój:
- kształtowanie zdrowej pewności siebie, przyjmowania sukcesu i znoszenia porażki, postawy: „chcę spróbować, wiem, że potrafię, nie poddaję się”,
- wdrażanie do samodzielności w uczeniu się:
– założenie teczek, aby uczeń mógł gromadzić prace, obserwować swoje postępy,
– dążenie do tego, aby dziecko samo sobie udzielało konkretnych wskazówek (Jaksądzisz, co możesz zrobić, żeby staranniej kontynuować wzór? zamiast Nie wyjeżdżaj za linię, skoncentruj się, patrz, co robisz!),
– przygotowanie do samooceny ucznia (Czy jesteś zadowolony ze swojego udziału w zajęciach/ze swojej pracy?),
– wdrażanie do pracy według zasady „raz i porządnie”,
– doprowadzanie rozpoczętych prac do końca, stopniowe wydłużanie czasu koncentracji,
- tworzenie atmosfery zabawy, współpracy i organizacji między dziećmi, respektowanie zasad i umów z nauczycielem:
– wzajemne dzielenie się wiedzą i doświadczeniami, ale niewyręczanie umysłów kolegów i koleżanek,
– wdrażanie do zadań grupowych, podział ról według chęci i umiejętności dzieci,
– kształtowanie postawy szacunku wobec tempa pracy innych – dbałość o ciszę w trakcie zajęć,
– respektowanie sygnału zgłaszania chęci wypowiedzi,
– kulturalne oczekiwanie na swoją kolej,
– dążenie do mniejszej impulsywności w reakcjach,
- docenianie za postęp i podjęty wysiłek poprzez kilka szczerych i konkretnych słów lub niematerialną nagrodę, z drugiej strony ponoszenie adekwatnej konsekwencji braku chęci do rozwiązywania zadań (np. brak możliwości zabawy według własnego pomysłu w czasie zabaw dowolnych dzieci, bezcelowe siedzenie przy stole lub działanie na korzyść grupy – temperowanie kredek, sprzątanie sali).
ROZWIJANIE PRZEZ SZTUKĘ
Istotny wpływ na rozwój wielu umiejętności szkolnych odgrywa wychowanie przez sztukę. Poniżej propozycje wykorzystania dziedzin sztuki w kontekście przygotowania szkolnego:
- śpiew – ćwiczenie umiejętności językowych i matematycznych poprzez treść piosenek (Metoda Dobrego Startu), łączenie relacji litera-głoska dzięki wspólnemu zapisywaniu tekstu piosenek – nauczyciel dyktuje zdanie, dzieci głoskują lub sylabizują je, nauczyciel zapisuje kolejne litery,
- taniec i zabawy muzyczno-ruchowe – rozwijanie pojęć matematycznych, szczególnie orientacji przestrzennej i w schemacie ciała,
- formy teatralne, recytacja – rozpoznawanie potrzeb i możliwości uczniów, kształtowanie pewności siebie, panowanie nad emocjami, tremą, przeżywanie różnych uczuć, samoocena, budowanie poczucia własnej wartości,
- zajęcia plastyczne – rozwijanie sprawności małej motoryki – rzeźbienie, konstruowanie makiet, origami, malowanie opuszkami palców, całymi dłońmi po dużej powierzchni, rysowanie w piasku, kaszy, zabawy gliną, masą solną, ugniatanie kulek do przedszkolnej wersji zabawy la tomatina, wydzieranie, zabawy przy wyrabianiu masy solnej,
- gra na instrumentach – tworzenie rytmów, przeliczanie, czekanie na swoją kolej podczas gry orkiestry.
Podstawową formą rozwijania gotowości szkolnej 6-latka powinna być zabawa – również wtedy, gdy dotyczy kształtowania umiejętności dotąd przewidzianych w podstawie programowej edukacji wczesnoszkolnej. Nauczyciel, konstruując przebieg aktywności w taki sposób, aby była ona radosnym i mądrym przeżyciem, inspiruje dzieci do samodzielnego poszukiwania odpowiedzi na nurtujące pytania, rozbudza zainteresowanie liczeniem, czytaniem i pisaniem oraz zmianami w otoczeniu społeczno-przyrodniczym.
Źródło:
Ustawa o Systemie Oświaty z 12 grudnia 2016r. DZ.U.2017r.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej DZ.U.2017r.
Opracowała – pedagog Anita Nowak-Zielińska
22,642 Liczba odwiedzin, 1 Dzisiaj